Orde scheppen die blijft: een blik achter de schermen bij Kristien van Organice

Ik ontmoette Kristien toevallig tijdens een infomoment van Rubicon rond ADHD. Ze sprak over hoe ze te werk ging aan huis om mensen bij hun thuis te helpen hun leven te organiseren, en ik voelde meteen dat ik er meer over wou horen. Deze de aanpak zou zoveel mensen met ADHD/autisme deugd doen!

Graag neem ik jullie mee in hoe Kristien aan de slag gaat, ter inspiratie voor het werken met jullie eigen cliënten.

1. Durven hulp vragen

Er is veel geïnternaliseerde schaamte wanneer je je "basistaken" niet rond krijgt, zeker bij vrouwen. Het huishouden, naar de winkel gaan, je administratie bijhouden, ... We denken dan allemaal 'Stel je niet aan, dit zou je moeten kunnen. Doe gewoon beter je best.' Alleen werkt het zo niet. Ook goedbedoeld advies tijdens therapiesessies of boeken lezen over opruimen en organiseren is vaak niet genoeg, juist omdat neurodivergente mensen een probleem hebben met het uitvoeren van kennis en het niet geautomatiseerd krijgen.

Kristien vertelt: "De cliënten die ik heb zijn voornamelijk vermoeid. Ze hebben chronische stress, en soms al verschillende burnouts of depressies gehad. De uitputting is enorm. Ook in mijn gezin zie ik die vermoeidheid. Daarom vind ik het belangrijk om het jezelf zo gemakkelijk mogelijk te maken. Al stoot dat vaak op reactie, bijvoorbeeld dat ik de kinderen verwende. Maar dat klopt niet - hierdoor werkt het juist veel beter, door zaken te vergemakkelijken, is er energie voor andere dingen."

2. Basishouding: empathisch, veilig en geïnformeerd

Empathisch: Kristien is ook persoonlijk vertrouwd met hoe moeilijk het kan zijn om georganiseerd te blijven. Als vrouw en mama van ADHD'ers, is het voor haar vaak een dagelijkse realiteit. Niet dat je het van dichtbij moet meemaken om begrip te hebben voor hoe zwaar het is. Zolang je kunt voelen en erkennen dat de cliënt echt zijn best doet, en dat ze vaak helemaal uitgeput zijn en hoe uitzichtloos het soms aanvoelt, is het goed.

Veilig: Mildheid en geen oordeel uitspreken gaan het beste samen met de empathie die je voelt. Als iets moeilijk blijkt voor de cliënt, probeer vanuit een houding van nieuwsgierigheid en betrokkenheid samen uit te zoeken waarom.

Geïnformeerd:

Kristien heeft zowel ervaring met het helpen organiseren, als met de wereld van ADHD/autisme. Met een diploma in Sociaal agogisch werk (optie Maatschappelijk werk) en ervaring in het diagnostisch en behandelcentrum Indigo te Mechelen en ook het huidige emino (ondersteuning voor werkzoekenden en werknemers met gezondheidsproblemen en/of arbeidsbeperking) heeft ze een belangrijke basis. In het verleden gaf ze bovendien gastlessen aan de hogeschool AP in de banaba Autisme en schreef ze mee aan het boek "Levensloopmodel: Werken met autisme".

Dit helpt bijdragen tot de transcategoriale expertise nodig voor een werkende aanpak:

• Praktische handvaten in plannen en organiseren

• Zoeken naar iemands eigen mogelijkheden, én hoe de omgeving meer ondersteunend kan worden ingericht

• De brug kunnen bouwen tussen ‘wat zou moeten’ en ‘wat mogelijk is’ op vlak van taakuitvoering

• Mensen op motiverende wijze in hun kracht leren staan (empowerment), in plaats van het over te nemen

• Kennis en ervaring met ADHD en autisme
  

3. Inzetten op "the Point of Performance"

Een essentieel punt in Kristiens werking is om mensen "at the point of performance" te ondersteunen. Ze stapt letterlijk mee in het leven van haar cliënten, precies op de momenten waarop het vastloopt. "The point of performance" (1) is het precieze moment en de specifieke situatie waarin iemand in het echte leven faalt om te doen wat zij eigenlijk wél weten dat nodig is.

Bij ADHD weten we al langer dat oefenen buiten de therapieruimte noodzakelijk is, het evidencebased aanbod beschouwt huiswerk/oefenen in het dagelijks leven als een essentieel onderdeel (2). Ook in studies bij autisme zien we dat gericht oefenen in een realistische context effectief is (3).

Het gaat dus niet om onbegrip of gebrek aan motivatie of kennis, maar om een blokkade in de uitvoering.

4. Pas de strategieën en context aan aan waar je uitvalt in executief functioneren

Kristien biedt ondersteuning in het hier-en-nu, wanneer de executieve functies tekortschieten. Deze kun je op verschillende manieren indelen; zelf verkies ik de volgende opdeling (4):

1. Self awareness

2. Inhibition

3. Nonverbal working memory

4. Verbal working memory

5. Emotion regulation

6. Self motivation

7. Planning/problem-solving

Het functioneren in deze 7 categorieën is voor iedereen anders, waardoor het aanbod steeds verschillend is. Wanneer de cliënt op gerelateerde problemen botst, helpt Kristien de werkzame strategieën hierop aanpassen. Deze stap is essentieel, breder onderzoek bij mensen met ADHD toont aan dat onaangepaste, generieke handvaten en aangeboden hulp als niet-helpend, overweldigend en soms zelfs schadelijk voor het mentaal welzijn worden ervaren (5).

Het onderstaande is steeds gebaseerd op de voorbeelden van Kristien uit cliëntentrajecten waarbij samen de oplossing werd gevonden. De handvaten en suggesties kunnen inspiratie geven, weet dat er nog veel meer mogelijk zijn buiten wat hier beschreven wordt.

Self awareness

• Leer het (h)erkennen van de behoefte om te ontprikkelen aan. Spoor met mildheid aan om hiermee te leren rekening houden. Een volledig gevulde planning is bijna nooit haalbaar, terwijl het aanpassen van onze verwachtingen daaraan veel beter werkt voor het functioneren op lange termijn.

• Leer het (h)erkennen van de eigen grenzen en het eigen tempo aan. Vertragen zorgt er juist voor dat mensen op termijn veel meer werk kunnen verzetten zonder op te branden. Zo creëer je ook een duurzaam proces, in plaats van een proces gestuurd door last-minute panic cleaning.

Inhibitie

Gebruik waar je op botst in je eigen voordeel, bv.

• Als je wilt minderen met snoep, zet dit op een plek waar je enkel bij kunt met een stoel.

• Als je minder op je gsm wilt zitten 's avonds, laad deze dan in een andere ruimte op.

Iedere extra tussenstap is een mogelijke reden om de handeling toch niet te doen.

Working memory (Nonverbal and verbal)

• Als je het niet ziet, bestaat het niet

• Als je vragen stelt naar wat de cliënt wil/nodig heeft, ook voorbeelden geven om uit te kiezen en toelichten wat er al bestaat

• Visualiseer zoveel mogelijk

• Na een sessie een overzicht sturen wat jullie samen hebben gedaan

• Tijdens de sessie de cliënt het in eigen woorden laten opschrijven

• Online overzicht maken per categorie waaraan ze werkten (bijvoorbeeld naar de winkel gaan) en de cliënt dit de weken nadien laten beoordelen of het blijft lukken

Emotion regulation

• Steeds handelen en spreken met veilige basishouding van mildheid en een niet-oordelende blik

• In het achterhoofd rekening houden dat mensen kunnen variëren in hoe goed ze zich voelen die dag en hoeveel energie ze hebben om iets uit te voeren

• Wanneer er een duidelijke behoefte is aan meer ondersteuning van de emotieregulatie, doorverwijzen naar therapie hiervoor

Self-motivation

• De cliënt helpen met het uitzoomen en inzicht krijgen in de korte en lange termijn gevolgen van beslissingen en handelingen. Bijvoorbeeld: wat geeft het meeste stress?

Zo'n oefeningen maken motivatie emotioneel veel voelbaarder, waar het op het eerste zicht zou uitblijven door enkel in het hier en nu te blijven.

Planning/problem-solving

Dit gaat steeds in op het inhoudelijk probleem waar de cliënt mee zit, en zal veel variëren:

• Probeer te snoeien in hoeveel stappen een taak heeft

• Werk met de methode die het minste weerstand geeft

• Pas de strategie aan als het niet helemaal lukt, niet de cliënt

• Maak de context toegankelijker (bv. gemakkelijker een pan kunnen pakken om te koken)

• Plan moeilijkere activiteiten op het moment van de dag dat de cliënt het beste functioneert

• Etc.

5. Nog enkele suggesties die ik meegaf

1. Een langer vangnet aanbieden met een check-in 4-6 maanden na de initiële begeleiding. Op deze manier kunnen we verder bijsturen in de duurzaamheid van de aangeleerde strategieën bij een populatie die sterker is in dingen beginnen dan in het onderhouden ervan

2. Consistenter uitwerken wat er voor cliënten mogelijk is op 'groene', 'oranje' en 'rode' dagen. Je hebt niet iedere dag evenveel energie, wat is daarbij het minimum dat moet worden gedaan, en hoe doe je dat dan?

3. We hebben nog momenten ingepland waarbij ik met Kristien een evidencebased cursus rond plannen en organiseren voor ADHD overloop, gebaseerd op een CBT aanbod ontwikkeld door Prof. Dr. Mary V Solanto (6). Ik hoor dat zij op buikgevoel al veel correct aanbiedt (startdrempel verlagen, werkgeheugen ontlasten, alles een vaste plek geven, body doubling aanbieden, etc. ), maar zo kan zij met meer onderbouwing haar aanpak uitbreiden.

Slot

Maatwerk aanbieden met mildheid is de vaste vuistregel. Leer begrijpen wat niet werkt en waarom, om daarna pas te bouwen op iemands sterktes. Beschouw het als een procesmatig leren waarbij iedere keer als iets toch niet lukt, daar opnieuw iets uit geleerd kan worden.

Wil je meer weten over Kristien en haar aanbod? Neem een kijkje op haar website Organice.

Samen blijven zoeken naar wat er wel kan geeft soms verrassende resultaten en een boost voor het zelfvertrouwen. Hoe langer hoe meer zal de orde toch beginnen ontstaan!

Referenties

1. Barkley, R. A. (n.d.). The important role of executive functioning and self‑regulation in ADHD [Fact sheet]. Retrieved June 21, 2025, from https://www.russellbarkley.org/factsheets/ADHD_EF_and_SR.pdf

2. Kim, J. H., Kim, Y. A., Song, D.-Y., Cho, H. B., Lee, H. B., Park, J. H., Lim, J. I., Hong, M. H., Chae, P. K., & Yoo, H. J. (2021). An intervention program targeting daily adaptive skills through executive function training for adults with autism spectrum disorder: A pilot study. Psychiatry Investigation, 18(6), 513–522. https://doi.org/10.30773/pi.2020.0423

3. Knouse, L. E., Cooper‑Vince, C., Sprich, S., & Safren, S. A. (2008). Recent developments in the psychosocial treatment of adult ADHD. Expert Review of Neurotherapeutics, 8(10), 1537–1548. https://doi.org/10.1586/14737175.8.10.1537

4. Barkley, R. A. (2020). Executive functions: What they are, how they work, and why they evolved (2nd ed.). The Guilford Press.

5. William, V., Gudka, R., Partridge, K., Taylor, S., Asherson, P., & Young, S. (2024). Experience of CBT in adults with ADHD: A mixed methods study. Frontiers in Psychiatry, 15, 1341624. https://doi.org/10.3389/fpsyt.2024.1341624

6. Solanto, M. V. (2011). Cognitive‑behavioral therapy for adult ADHD: Targeting executive dysfunction (Reprint ed.). Guilford Press.